Przewlekłe zaparcia, SIBO metanowe, IMO

3 czerwiec 2021
Przewlekłe zaparcia, SIBO metanowe, IMO - obrazek

Czym jest IMO?

Obecnie nadal częściej używa się terminu SIBO metanowe niż IMO, choć termin IMO jest obecnie uznany za prawidłowy. W artykule używam tych sformułowań zamiennie.

SIBO – Small Intestinal Bacterial Overgrowth

IMO – Intestinal Methanogen Overgrowth

IMO to przerost metanogenów w jelitach. Metanogeny to specyficzne mikroorganizmy, które nie są bakteriami (dlatego zrezygnowano z terminu SIBO metanowe, w którym literka B oznacza „bacterial”) a archeonami. Rozrost tych mikroorganizmów skutkuje wzrostem gazu w jelitach jakim jest metan. Najczęściej mamy do czynienia również z pewnym przerostem wodoru w jelitach (czyli SIBO), ale ten jest metabolizowany właśnie przez te archeony i podczas jego metabolizmu, produkowany jest metan. Dlatego podczas testu wodorow-metanowego podwyższony może być tylko metan, ale z tego względu, wodór został „zjedzony” przez archeony (głównie Methanobrevibater smithii).

Metan jest gazem, który wpływa mocno na zwolnienie pasażu jelitowego, co związane jest z występowaniem dokuczliwych objawów takich jak zaparcia czy wzdęcia.

Objawy SIBO metanowego (IMO)

Objawy SIBO metanowego mogą być bardzo różne i mogą wykraczać poza objawy związane z układem pokarmowym. Można jednak wyróżnić kilka najważniejszych objawów charakterystycznych dla IMO.

Najbardziej charakterystycznym objawem SIBO metanowego (IMO) są zaparcia. Z definicji jest to oddawanie mniej niż 3 stolców na tydzień, ale za zaparcia uznaje się również oddawanie stolca z trudnością oraz wygląd stolca o podtypie 1-2 wg Bristolskiej skali stolca.

Następnym ważnym objawem są uporczywe wzdęcia i gazy. Spowolniony i wydłużony pasaż jelitowy utrudnia eliminację gazów. Często towarzyszy temu uczucie parcia na stolec, uczucie niepełnego wypróżnienia. Często pacjenci zgłaszają bardzo twardy i napięty brzuch.

Mogą pojawiać się również objawy nie związane z układem pokarmowym takie jak: przewlekłe zmęczenie, zmiany skórne, bóle stawów, bóle głowy (migreny). Istnieją również pewne przesłanki sugerujące wpływ przerostu metanogenów na występowanie nadwagi.

Przyczyny SIBO metanowego (IMO)

Temat przyczyn SIBO i IMO jest bardzo trudny i złożony. Przyczyny związane zarówno z SIBO metanowym jak i z SIBO wodorowym czy nawet siarko-wodorowym mogą być takie same. Często mówi się, że SIBO wodorowe długo niezdiagnozowane i nieleczone doprowadza do rozwodu IMO. Najczęściej również znalezienie przyczyny jak i wyeliminowanie SIBO metanowego jest dużo trudniejsze niż samego SIBO związanego z wodorem. Tak jak wspominałam wcześniej, mamy do czynienia zarówno z przerostem wodoru i metanu, ponieważ wodór jest pożywką dla metanogenów.

Przykładowe przyczyny SIBO/IMO:

  • najczęściej wymienianą przyczyną jest zaburzona praca kompleksu MMC (kompleks oczyszczający nasze jelita z resztek pokarmowych), która też jest związana z jakimiś zaburzeniami (na przykład tymi wymienionymi poniżej),
  • nieuregulowana niedoczynność tarczycy,
  • zaburzenia gospodarki cukrowej,
  • dysbioza jelitowa (np. wywołana stosowaniem dużej ilości antybiotyków – nawet wiele lat wstecz)
  • przewlekły stres – jako stres rozumiemy nie tylko stres psychologiczny związany z trudnym wydarzeniem, nadmiarem pracy, toksycznym środowiskiem itp., ale również stres fizyczny związany z nadmiarem aktywności fizycznej oraz stres związany z niedojadaniem czy brakiem snu,
  • infekcje bakteryjne, wirusowe i pasożytnicze,
  • zaburzenia pracy żołądka (!) – np. zakażenie H. Pylori, stany zapalne błony śluzowej żołądka, zbyt wysokie pH żołądka.

Samo SIBO / IMO jest objawem innych zaburzeń, dlatego tak ważne jest zaadresowanie i wyeliminowanie pierwotnej przyczyny.

Diagnostyka SIBO metanowego (IMO)

Diagnostyka SIBO metanowego (IMO) najczęściej odbywa się za pomocą testu oddechowego wodorowo-metanowego. Jako złoty standard uważa się aspirację jelita cienkiego, ale w praktyce jest to badanie trudne, inwazyjne i raczej niestosowane. Zaletą testów oddechowych jest ich nieinwazyjność i łatwość wykonania. Obecnie większość placówek w Polsce oferuj testy badające TYLKO wodór, dlatego warto dokładnie sprawdzać zarówno rodzaj testu jaki i rodzaj użytego podczas testu substratu (glukoza, fruktoza, laktuloza). Aktualnie polecanym substratem podczas wykonywania testu oddechowego jest laktuloza (rzadziej glukoza).

Wynik dodatni testu oddechowego (występowanie SIBO metanowego / IMO) to stężenie metanu w dowolnym momencie testu 10 ppm lub więcej.

Gdzie wykonać oddechowy test wodorowo-metanowy w Polsce?

  • UnaMedica: ul. Żelazna 69A, Warszawa
  • Zdrowe Jelita: ul. Marszałkowska 34/50, Warszawa,
  • Zdrowe Jelita: ul. Marcelińska 62b/23 Poznań,
  • Zdrowe Jelita: ul. Rzeczypospolitej 8/315, Gdańsk,
  • Zdrowe Jelita: ul. Gliwicka 2/8, Katowice
  • Dietografia: ul. Bracka 15, Kraków
  • OMNI Clinic Centrum Medyczne: ul. Legnicka 56, Wrocław
IMO
Przykład pozytywnego wyniku IMO

Leczenie IMO

Leczenie przerostu metanogenów jest zazwyczaj znacznie trudniejsze. Jest to związane głównie ze spowolnionym pasażem jelitowym, przez co archeony mają więcej czasu aby się namnażać. Celem leczenia jest pozbycie się nadmiaru archeonów oraz bakterii.

Antybiotyki stosowane w SIBO / IMO

Zarówno SIBO związane z przerostem wodoru i jak metanu leczy się za pomocą antybiotyków. Jednak dobór antybiotyków jest uzależniony od rodzaju i stopnia przerostu. Mówiąc o przeroście metanogenów najnowsze wytyczne sugerują zastosowanie rifaksyminy (Xifaksan) 1200 – 1600 mg dziennie (podzielone na 3-4 dawki) przez 14 dni w połączeniu z neomycyną (2 x 500 mg).

Prokinetyki

Prokinetyki to substancje wpływające na regulację działania kompleksu MMC, którego uszkodzenie zwiększa ryzyko wystąpienia SIBO/MO. Mamy do czynienia z prokinetykami przepisywanymi na receptę jak np. Debretin czy Prokit oraz prokinetykami naturalnymi takimi jak: Iberogast, sproszkowany korzeń imbiru, triphala.

Prokinetyki są ważnym elementem leczenia i najczęściej zaleca się ich stosowanie przez okres nawet 3-6 miesięcy po kuracji.

Fitoterapia

Poza antybiotykami przepisywanymi na receptę, można zastosować środki naturalne o działaniu antybiotycznym takie jak np.: allicyna z czosnku, berberyna, neem czy olejek z oregano. Jednak warto wiedzieć, że stosowanie naturalnych środków antybiotycznych również może nieść ze sobą wiele negatywnych konsekwencji i należy podchodzić do nich z rozwagą. Wcale nie jest powiedziane, że naturalna fitoterapia będzie lepsza, ponieważ najczęściej musi być stosowana dużo dłużej i w większych dawkach a jej skuteczność jest ograniczona. W praktyce często polecanym rozwiązaniem jest standardowa antybiotykoterapia a po niej krótkotrwała terapia ziołowa. Zawsze leczenie jest dobierane przez lekarza prowadzącego i nie należy podejmować się prób samodzielnego leczenia SIBO czy IMO.

Dieta

Podczas leczenia antybiotykami nie zaleca się stosowanie diety eliminacyjnej, czy diety niskofermentującej (LOW FODMAP), ponieważ może ona wpłyną na zmniejszenie efektywności leczenia. Jest to związane z tym, że błonnik i produkty fermentujące są pożywką dla bakterii. Zatem eliminacja tych składników wiąże się ze zmniejszeniem dostępu do ich pokarmu i zmniejszeniem ich aktywności, przez co antybiotyk nie ma możliwości skutecznego działania.

Pozytywny wpływ na leczenie może mieć zastosowanie częściowo zhydrolizowanej gumy guar (PHGG). Jest to rodzaj błonnika, który pozytywnie wpływa na redukcję zaparć, zmniejsza produkcję metanu i zwiększa skuteczność leczenia antybiotykowego.

W badaniach zastosowano 5 g PHGG na dzień przez 1 miesiąc, co wpłynęło na zmniejszenie produkcji metanu i łagodzenie objawów. Spożywcza guma guar może nie wykazywać takiego efektu, powinna być to guma guar częściowo zhydrolizowana.

Co jeśli leczenie nie działa?

Leczenie SIBO czy IMO (a tym bardziej SIBO siarko-wodorowego) jest trudne i bardzo często potrzebne jest kilka kuracji. Natomiast przede wszystkim kluczem do trwałego wyzbycia się przerostu w jelitach jest znalezienie przyczyny i wyeliminowanie jej. Dlatego tak ważne jest holistyczne podejście do pacjenta, szczegółowy wywiad oraz często dodatkowe badania diagnostyczne. Czasem SIBO czy IMO również towarzyszy przerost grzybiczy (candida albicans), nietolerancja histaminy, alergie, zakażenia pasożytnicze, które utrudniają leczenie.

Probiotyki w SIBO

Probiotyki w SIBO czy IMO to znów kwestia bardzo indywidualna. Najczęściej nie zaleca się probiotyków przed i a trakcie leczenia, ponieważ mogą one nasilać objawy (szczególnie probiotyki zawierające szczepy Lactobacillus). Probiotykoterapię zazwyczaj zaleca się jest PO leczeniu. Najczęściej zaczyna się od tzw. „bezpiecznych” jednoszczepowych probiotyków takich jak np. Saccharomyces Boulardii I-745 CNCM- czy Bifidobacterium infantis 35624 i stopniowo rozszerza się obserwując o kolejne szczepy. Probiotykoterapia zawsze powinna być celowana pod konkretne problemy i dolegliwości danej osoby. W badaniach wspomniany też jest szczep Lactobacillus reuteri DSM 17938, który wykazał potencjał wspomagający zmniejszenie metanu. W praktyce podchodzi się do probiotykoterapii w SIBO bardzo indywidualnie.

Dieta w IMO / SIBO metanowym

Dieta najczęściej jest tylko wspomaganiem po leczeniu oraz ma działanie eliminujące dokuczliwe objawy. Sama dieta jednak nie wyleczy SIBO czy IMO. Ścisła dieta jest stosowana po leczeniu po to, aby zmniejszyć stan zapalny w obrębie jelit, odciążyć jelita oraz zmniejszyć dostępność pożywki dla bakterii/archeonów. Nie ma jednego schematu diety dla wszystkich, ponieważ jest to również uzależnione od pozostałych objawów i współwystępujących chorób. Aktualnie nie ma też oficjalnych wytycznych, co do konkretnych protokołów żywieniowych. W praktyce stosuje się modyfikacje diety FODMAP, dr Siebecker, Bi-phasic Diet, dietę elementarną.

Najczęściej w pierwszym etapie po leczeniu stosuje się dietę LOW FODMAP, która jest dedykowana dla osób z zespołem jelita drażliwego. Polega ona na eliminacji produktów fermentujących, które są pożywką dla bakterii. Więcej o tej diecie pisałam w tym poście.

Warto jednak dodać, że długotrwałe stosowanie diety eliminacyjnej (pierwsza faza diety LOW FODMAP) jest również czynnikiem ryzyka dysbiozy jelitowej. Często pacjenci, którzy cierpią na różne dolegliwości żołądkowo-jelitowe ograniczają bardzo wiele produktów, przez co ich dieta jest bardzo uboga. Brak różnorodności produktów i niedobór błonnika przyczynia się do zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej, dlatego bardzo mocno przestrzegam przed samodzielnym stosowaniem diet eliminacyjnych. Mogą one dawać krótkotrwały efekt, ale w dłuższej perspektywie mogą bardzo mocno zaburzać nasz mikrobiom jelitowy.

Szczególnie ważne jest, aby po skutecznym leczeniu zadbać o indywidualnie dobraną dietę o przeciwzapalną, różnorodną i dostarczającą wszelkich niezbędnych składników odżywczych.

PODSUMOWANIE

Temat SIBO i IMO jest bardzo złożony, zatem ważna jest współpraca wielu specjalistów i holistyczne podejście do pacjenta. Nie wystarczy zastosować antybiotyku, należy zadbać o zdrowie i równowagę całego organizmu, zaczynając od regulacji rytmów dobowych, eliminacji stresu, zadbania o prawidłową dietę i suplementację. Często leczenie SIBO jest długotrwałe i wymaga złożonej diagnostyki, ale zachęcam do tego, aby szukać dobrych specjalistów i nie poddawać się. Kluczową kwestią, aby pozbyć się SIBO/IMO jest zaadresowanie i wyeliminowanie przyczyny, w przeciwnym razie objawy będą stale nawracać. Wiedz, że nadmiar bakterii czy archeonów nie jest związany tylko z pewnym dyskomfortem. Nie leczone SIBO niesie za sobą wiele negatywnych skutków, które mogą odbić się na całym naszym organizmie.

Zatem jeśli odczuwasz dolegliwości ze stony przewodu pokarmowego i podejrzewasz SIBO, zachęcam Cię do jak najszybszej diagnostyki.

Jeśli szukasz pomocy w zaadresowaniu przyczyny Twoich problemów i dostosowaniu dietoterapii, sprawdź moją ofertę współpracy indywidualnej i skontaktuj się ze mną.

Jeśli temat dolegliwości jelitowych jest Ci bliski zachęcam Cię do odsłuchania mojego podcastu, w którym mówię właśnie od czego zacząć, jeśli doskwierają nam problemy jelitowe.

WYBARNA BIBLIOGRAFIA:

  • Pimentel M., Takakura W.: Small Intestinal Bacterial Overgrowth and Irritable Bowel Syndrome – An Update. Front Psychiatry. 2020; 11: 664
  • Basseri R., Basseri B., Pimentel M. et. al.: Intestinal methane production in obese individuals is associated with a higher body mass index. Gastroenterol Hepatol (N Y) 2012 Jan;8(1):22-8
  • Pimentel M.: ACG Clinical Guideline: Small Intestinal Bacterial Overgrowth
  • Low K. Et al.: A combination of rifaximin and neomycin is most effective in treating irritable bowel syndrome patients with methane on lactulose breath test J Clin Gastroenterol 2010 Sep;44(8):547-50
  • Chedid V. Et al.: Herbal Therapy Is Equivalent to Rifaximin for the Treatment of Small Intestinal Bacterial Overgrowth Glob Adv Health Med. 2014 May; 3(3): 16–24.
  • Ojetti V.: Effect of Lactobacillus reuteri (DSM 17938) on methane production in patients affected by functional constipation: a retrospective study. Eur Rev Med Pharmacol Sci 2017 Apr;21(7):1702-1708.
  • Walęcik-Kot W. (2017): Zespół rozrostu flory bakteryjnej jelita cienkiego. Medycyna po Dyplomie. 12.
  • Pimentel M., Constantino T., Kong Y., Bajwa M., Rezaei A., Park S. (2004): A 14-day elemental diet is highly effective in normalizing the lactulose breath test. Digestive Diseases and Sciences. 49(1): 73-7
  • Daniluk J. (2020): Postępowanie w zespole rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Omówienie wytycznych American College of Gastroenterology, Medycyna Praktyczna. 9: 39–47.
  • Suri J., Kataria R. Malik Z., Parkman H., Schey R. (2018): Elevated methane levels in small intestinal bacterial overgrowth suggests delayed small bowel and colonic transit. Medicine (Baltimore). 97 (21): e10554

Przepisy

Gnocchi w sosie pomidorowym z parmezanem

Gnocchi w sosie pomidorowym z parmezanem

Pomarańczowy budyń jaglany-przepis| wegański

Pomarańczowy budyń jaglany-przepis| wegański

Dietetyczna szarlotka bez tłuszczu

Dietetyczna szarlotka bez tłuszczu

Najlepsza zupa krem z dyni i soczewicy- wegańska

Najlepsza zupa krem z dyni i soczewicy- wegańska

Chleb żytni 100% na zakwasie

Chleb żytni 100% na zakwasie

Blog

Dietetyk kliniczny Zabrze & on-line

Dietetyk kliniczny Zabrze & on-line

Insulinooporność – wszystko, co musisz wiedzieć

Insulinooporność – wszystko, co musisz wiedzieć

Dieta w insulinooporności – zasady i wskazówki

Dieta w insulinooporności – zasady i wskazówki

Jak obniżyć indeks glikemiczny posiłku?

Jak obniżyć indeks glikemiczny posiłku?

Nietolerancja histaminy

Nietolerancja histaminy

@ ania_formaodkuchni